گل گلایل

گلایل از تیره Iridaceae ( زنبق‌ها) است و از جنس Gladiolus می باشند و دارای پیاز است (در فارسی این نوع پیاز به نام «پداژه» خوانده میشود). گلایل یکی از گل های دارای تنوع رنگ بالا می باشد و در فضای باز نیز کاشته می شود و در گل آرایی به وفور استفاده می شود . زیستگاه اصلی این گل، مدیترانه و آفریقای جنوبی است. گل های گلایل روی ساقه ی کمانی شکل گیاه طوری قرار می گیرند که ساقه را می پوشانند و همچنین برگ های شمشیری سبز رنگ جلوه ی این گل را چند برابر می کند.

گلایل به عنوان گیاه شاخه بریده از دیرباز در سراسر جهان جا افتاده و مقبول واقع شده‌است. دو نوع عمده از گلایل کشت میشود که نوع استاندارد از یک پیاز یک شاخه با حدود ۳۰ گل (گل آذین: سنبله) تولید میکند و نوع مینیاتور ممکن است از پیاز چند شاخه گلدهنده با طول و تعداد گل کمتر تولید بکند. در آمریکا بیشترین تولید این گیاه در ایالات فلوریدا، کالیفرنیا و میشیگان است و در ایران درشهرهای محلات و دزفول بیشترین مقدار آن کشت میشود. رقمی از گلایل به عنوان گیاه بومی ایران شناخته میشود با نام Gladiolus persicus که گلایل وحشی خوانده میشود. اغلب گلایلها از نواحی مدیترانه‌ای و اروپا منشاء گرفته‌اند.

تنوع رنگ در گلایل زیاد است و به جز آبی و سبز (واقعی) رنگهای دیگر در گلایلها دیده میشود. (رنگهای آبی و سبز را به وسیله گذاشتن گلایل سفید در محلول رنگ غذایی و آب در گلفروشیها تولید میکنند.) گلایلهای زودگل از اوایل خرداد و گلایلهای دیرگل تا اواخر پاییز گلدهی میکنند. از تاریخ کاشت پیاز گلدهی ارقام زودرس حدود ۶۰ تا ۷۵ روز و ارقام دیررس ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز طول میکشد بذر های این گیاه پس از 2 الی 3 سال گل می دهند. عواملی مانند رقم گلایل، اندازه پیاز، شرایط انبارداری، عمق کاشت، تاریخ کاشت و شرایط فصلی در گلدهی گلایل نقش دارند.

گلایل در تمام طیف های رنگی به جز آبی و سبز وجود دارد که البته این دو رنگ را  نیز با قرار دادن  گل در محلول آب و رنگ خوراکی در گلخانه ها تولید می کنند.

ویژگی مهم دیگری که این گل دارد این است که، گل های جدا شده از شاخه ماندگاری زیادی دارند و می توانید از آنها در دکوراسیون منزل یا دسته گل استفاده کنید.

برای پرورش این گل از طریق پیاز، کیفیت پیاز مورد استفاده برای رسیدن به نتیجه مطلوب بسیار حائز اهمیت است. هر قدر پیازها بزرگتر باشند، گل ها بزرگ تر و زیباتر می شوند. برای این که گل گلایل را در منزل خود پرورش دهید، تهیه پیاز بهترین و سریع ترین روش می باشد.

شرایط نگهداری گل گلایل:

آبیاری گلایل  : این گیاه را حداقل یک بار در هفته آبیاری کنید. دقت کنید این گیاه به رطوبت زیاد و همچنین خشکی خاک حساس است. کم آبی موجب کوتاهی و کج شدن ساقه ی گل و کاهش  تعداد گل ها می شود.

نور مورد نیاز گلایل : گلایل برای گلدهی نیاز به نور کامل خورشید دارد.  نور کم باعث عقیمی میشود. هر چقدر نور کم باشد طول خوشه گل کمتر میشود. نور کم، روزهای کوتاه و دمای پایین شبانه باعث کاهش تعداد جوانه‌های گل شده. روز بلندی باعث تاخیر در گلدهی میشود اما کیفیت گل را افزایش میدهد. طول روز ۱۲ تا ۱۴ ساعت در روز مطلوب است.عدم تعادل نور و دما باعث ضعیف شدن گیاه و کوتاه ماندن ساقه گلدهنده میشود.

خاک مورد نیاز گلایل :خاک تازه و ضدعفونی شده بسیار مهم است. پس از ۲ تا ۳ سال کشت و کار باید جنس بستر عوض بشود. pH خاک مناسب ۶ تا ۶٫۵ است. بستری که خوب زهکشی بشود و خوب رطوبت اضافه را رد بکند لازم است. چرا که نگه داشتن بیش از حد رطوبت میتواند منجر به پوسیده شدن پیازها و مشکلات با بیماریهای قارچی بشود. جنس خاک مورد استفاده در مزارع ایران اغلب ترکیب رس و ماسه است و کمتر از کود حیوانی استفاده میشود. ولی در کشت مدرن ترکیب پیتماس و کوکوپیت بهتر است. (از پرلیت به دلیل نگه داشتن رطوبت زیاد کمتر باید استفاده کرد)

دمای مناسب گلایل : گلایل در فصل بهار و تابستان در اغلب نقاط ایران از سردسیر تا گرمسیر رشد میکند. دمای پایه برای آن ۵ درجه سانتیگراد است. بهترین رشد در ۱۸ تا ۲۵ درجه اتفاق می‌افتد و در دمای زیر ۷ یا بالای ۳۰ درجه رشد متوقف میشود.

زمان کاشت گلایل : فروردین تا خرداد

زمان برداشت پیاز : 6 هفته پس از چیدن گل ها، و قبل از زرد شدن تمام برگ ها، پیاز را از داخل خاک در آورده و قسمت باقی مانده از پیاز قدیمی را ببرید. پیاز جدید را خشک کنید و برای سال بعد انبار کنید،  توجه داشته باشید که این کار حتما قبل از سرما صورت بگیرد.

دوره خواب پیاز گلایل:

پیازها بسته به رقم نیاز سرمایی متفاوتی دارند ولی به طور متوسط ۵ ماه در دمای حدود ۵ درجه سانتگیراد خواب پیازها را میشکند.

تکثیر گلایل :

این گیاه به وسیله پیازهایش تکثیر میشود. زیر پیازها در طول رشد پیازچه‌های جدید ریزه‌ای تولید میشوند که به مرور بزرگ شده و آنها را جدا کرده و گیاهان جدید از آنها تولید میشود.

نحوه کاشت گلایل :

۱- ابتدا یک شیار با عمق حدود ۸ اینچ ایجاد کنید. طول شیار را به اندازه‫ای در نظر بگیرید که بتوانید پیازها را به فاصله‫ی نیم فوت از همدیگر بکارید. این فاصله ممکن است کمی برایتان عجیب به نظر برسد بنابراین قرار دادن آنها به صورت نیم دایره یا بیضی می‫تواند کمک کننده باشد. اطمینان حاصل کنید که فضا برای کاشت ۱۰ پیاز گل و داشتن یک جلوه‫ی خوب، به اندازه‫ی کافی بزرگ باشد.

۲- ممکن است شما بخواهید که پیازها را با کود ۱۰-۱۰-۵ یا ۵-۱۰-۵ کود‫ دهی کنید. مقدار پیشنهادی را در پایین محل کاشت بریزید اما مطمئن شوید که خاک را با کود به خوبی مخلوط کرده‫اید در این صورت باعث سوختگی پیاز نمی‫شوید. یک لایه خاک بدون کود را قبل از قرار دادن پیاز، درون شیار بریزید.

 ۳- شما باید کاشت گلایل را در اواسط بهار آغاز کنید. از آن زمان، هر دو هفته چند کاشت جدید انجام دهید. ۷۰ تا ۱۰۰ روز طول می‫کشد که گیاه رشد کند و گل بدهد بنابراین کاشت در چند هفته باعث ایجاد گل ها در طول تابستان می‫شود. اگر گل‫ها در معرض باد قرار گرفتند حتما آنها را به وسیله‫ی چوبی، قائم نگه دارید.

۴- از کاشت گلایل در تابستان خودداری کنید (حدود اواسط تیر ماه).

۵- در طول دوره‫ی رشد گلایل به خوبی به آن آب دهید همچنین اطراف خاک را مالچ‫دهی کنید تا خاک مرطوب بماند.

گلایل‫ها تنها در محدوده‫ی جغرافیایی ۸ تا ۱۱ به طور کامل دوام می‫آورند. در محدوده‫ی ۶ تا ۷ تنها در صورت مراقبت از پیاز گل گلایل در طول زمستان با یک لایه‫ی ضخیم از مالچ، می‫توانند به زندگی ادامه دهند.

مراقبت مناسب از گلایل نیازمند استفاده از کود است. زمانی‌که گیاه گلایل بالا می‫ آید شما می‫ توانید دسته‫ ی گلایل‫ های جدید را در هنگام ظهور جوانه‫ های گل، کود دهی کنید. زمانی‌که گل‫ها را می‌چینید، می‫توانید دوباره کار کود دهی را انجام دهید. زمانی که کود دهی می‌کنید، دانه ‫های کود را فقط در کنار گل‫ها اضافه کنید و سپس با استفاده از یک شخم زن، خاک را کمی با آن مخلوط کنید.

نحوه مراقبت از گلایل در زمستان :

۱- به جای رها کردن پیازها در طول زمستان در زمین، شما می‫توانید پس از چیدن گل‫ها، پیازها را به منظور ذخیره سازی برای ۳ تا ۴ هفته، از خاک خارج کنید.

۲- پیاز را از خاک خارج کنید و خاک اطراف آن را تا آنجا که امکان دارد پاک کنید. برگ‫ها را طوری جدا کنید که یک اینچ (۲٫۵ سانتی‌متر) از برگ‫های خود پیاز باقی بماند.

۳- اجازه دهید که پیاز برای یک هفته خشک شود. پس از آن می‫توانید خاک باقیمانده‫ی اطراف آن را پاک کنید.

۴- گلایل خود را در یک محیط خشک، تاریک و سرد در یک کیسه‫ی دارای روزنه و یا در یک جوراب بلند کهنه به منظور جلوگیری از ایجاد رطوبت که موجب رشد کپک می‫شود، قرار دهید. همچنین در زمان ذخیره، از گلایل‫های خود در مقابل موش‫ها که علاقه‫مند به پیازهای گلایل هستند، مراقبت کنید.

گونه‌های گل گلایل

• Candyman، گل هایی زیبا به رنگ صورت پررنگ
• Dream’s End، گل هایی به رنگ نارنجی روشن با سنبل گلی‌ بلند به طول حدود ۲ متر
• Prins Claus، گلهایی به رنگ سفید با طرح‌های زیبا به رنگ صورتی‌

اغلب گونه های گلایول بومی آفریقا و تعداد کمی بومی نواحی مدیترانه ای و اروپا هستند. این جنس در ایران ۵ گونه گیاه علفی چندساله خود روی دارد. گونه G. persicus انحصاری ایران است و گونه های G. halophilus، G. atroviolaceus و G. kotschyanus، علاوه بر ایران در آناتولی، عراق، قفقاز و ترکمنستان می رویند.

خواص گل گلایل

گلایل غنی از سیلیس است و در تقویت موها و استحکام ناخن ها بسیار موثر است.

و اما یک پیشنهاد عالی برای استفاده از خواص این گل زیبا:

چای گل گلایل

این چای را می‌توانید با روش زیر تهیه، و در کنار عزیزان‌تان نوش جان کنید.

مواد لازم : گلبرگ گلایل خشک شده 15 گرم , آب 1 لیتر , هیدروکوتیل 100 گرم برگ , گزنه 50 گرم

طرز تهیه : 15 گرم گلبرگ خشک شده را در 1 لیتر آب به مدت 30 دقیقه بجوشانید و بعد از صاف کردن 3 فنجان در روز بنوشید، با فاصله هر 20 روزه می توانید تا 3 ماه از این نوشیدنی استفاده کنید.